21 maja br. w Okręgowej Radzie Adwokackiej w Warszawie odbył się wykład prof. UW Macieja Kalińskiego na temat niedopuszczalności postępowań wekslowych wobec konsumentów oraz niedopuszczalności wydawania nakazu zapłaty bez badania niedozwolonego charakteru postanowień
w umowach. W ramach wykładu omówiony został wyrok Sądu Rejonowego w Siemianowicach Śląskich (I C 741/16) w którym Sąd uznał za niedopuszczalne wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym, na podstawie samego weksla (bez załączenia do pozwu umowy kredytu), co więcej uznał że wystawienie i przyjęcie weksla w relacji konsument-przedsiębiorca zmierza do obejścia przepisów o klauzulach abuzywnych. W tym przedmiocie przytoczone zostały również pytania prejudycjalne do TSUE oraz wyroki Trybunału. Dla przypomnienia – w ostatnich wyrokach TSUE stwierdził o niedopuszczalności wydawania w sprawach konsumenckich nakazów zapłaty na podstawie weksla lub wyciągu z ksiąg bankowych w sytuacji, gdy sąd orzekający nie może zapoznać się z umową podstawową (umową kredytu). Trybunał zwrócił również uwagę na obowiązujący w kodeksie postępowania cywilnego krótki czas na wniesienie zarzutów od nakazu zapłaty oraz koszty z tym związane.
Prowadzący wykład nie krył swojej opinii w odniesieniu do argumentacji zamieszczonej w uzasadnieniu wyroku Sądu Rejonowego w Siemianowicach (wyrok I C 741/16, sędzia Rafał Cebula). Zdaniem prof. Kalińskiego Sąd ten wykroczył poza przedmiot procesu; na podstawie akt sądowych innych toczących się spraw ustalił, że pozwany to konsument oraz wyręczył w „obronie” konsumenta jego nieobecnego pełnomocnika. Z lektury art. 385¹ kc jasno wynika, że to pozwany konsument powinien wskazać na abuzywność postanowienia umownego, wobec czego konkluzja Sądu o wystawieniu weksla w celu obejścia przepisów o klauzulach niedozwolonych jest nieprawidłowa. W opinii prowadzącego wykład wyrok Sądu w Siemianowicach Śląskich chroni konsumenta ponad miarę.
Ponadto zdaniem Wykładowcy:
– polski system wekslowy jako oparty na systemie niemieckim charakteryzuje się brakiem akcesoryjności; obecnie m.in. ze względu na ww. tendencje orzecznicze system ten nie funkcjonuje; w postępowaniu nakazowym doszło do zmiany ciężaru dowodu i faktycznie zobowiązanym do udowodnienia, iż w konkretnej sprawie nie mamy do czynienie z konsumentem jest powód (np. bank);
– wobec orzecznictwa TSUE konieczne są zmiany legislacyjne (art. 485 kpc); tak żeby uniknąć zarzutu niezgodności tego przepisu z art. 76 Konstytucji;
– skutkiem wydania przez Sąd nakazu zapłaty i jego wykonanie jest możliwość po stronie pozwanego konsumenta dochodzenie roszczeń odszkodowawczych od Skarbu Państwa w związku z wydaniem wadliwego wyroku (art. 417¹ § 2 kc); w takiej sytuacji sąd odszkodowawczy będzie ustalał, czy doszło do naruszenia prawa unijnego.
